Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Toko Online terpercaya www.iloveblue.net
Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Wednesday 23 September 2009

Slamet, Rahajeng, Swasti

Kawéntenan radio lan televisi ungkuran puniki ngawinang istilah-istilah basa Baliné sayan nglimbak. IDG Windhu Sancaya duk dados pamaos ring Pasamuhan Agung Basa Bali VI lintang nguningang indik basa Bali lan peran media komunikasi sajeroning sareng nglimbakang basa Baliné. Kasinahang basa Bali mangkin sedek ngranjing paletan anyar. Akéh istilah anyar metu saking pabligbagan ring ambara. Kawéntenan punika, tan sida antuk nambakin wastu metu ungkapan-ungkapan anyar, sakadi rahajeng wengi, swasti prapta, swasti semeng, wénten taler ungkapan siosan sané rasa basannyané kuna, sakadi narawakya (pamaos), nawa warsa (taun baru), lan ungkapan basa siosan ngranjing ka basa Bali. Yéning wau kapertama kapiragi wiakti kadi tawah, sénglad, sangsih. Kocap sakadi yéning i raga sané sampun biasa ngajengang nasi raris ngajengang roti, karasa durung majengan, durung karasa wareg, waregé kadi kapaksa.

Wéntenyané istilah-istilah anyar sakadi punika prasida ngwewehin kosabasa basa Baliné.

Mangkin i raga sampun wénten ring panguntat bulan Désémber 2006. Benjang, warsa Masehi anyar jagi nyaluk. Biasané i raga ngucapang Slamet Taun Baru, Rahajeng Warsa Anyar, Swasti Nawa Warsa ring timpal, sameton, utawi kulawarga. Ucapan sakadi puniki wantah medal lan nglimbak saking radio siaran, saking pabligbagan ring ambara. Saking pabligbagan ring ambara punika raris jimbar nglimbak ka widang siosan. Ungkuran ring ponsel, nénten wantah Happy New Year sané kasurat. Ring margi-margi taler wénten spanduk sané madaging tulisan sakadi ring ajeng. Mangkin sampun ketah kasurat lan kauningin ucapan slamet kadi punika.

Sareng akéh, wénten panampén mategepan piragi titiang indik ring ajeng. Wénten sané ngaptiang karyanin asiki kémanten, kocap ucapan slamet punika mangda baku.

Baku, beku, napi kaku?

Wénten sané mapitaken napiké sampun patut ucapan-ucapan ring ajeng. Napiké kruna-kruna sané maartos pateh punika dados saling ngentosin. Miwah sané siosan.

Manut Wayan Simpen A.B. (1985), rahajeng wantah kruna alus rahayu; jagaté rahajeng; rahajeng pamarginé; rahejang ring jero.

Ring kamus punika kaunggahang taler kruna swasti (saking basa Kawi, Sanskerta) maartos rahayu, rahajeng.

I Gusti Madé Sutjaja (2003) ring Kamus Sinonim Bahasa Bali ngunggahang kruna rahajeng lan selamet.

Kruna rahajeng kasurat antuk aksara Latin lan aksara Bali kasajajarang sareng becik, kénak, raharja, rahayu, seger. Ring basa Indonésiannyané baik, sehat, sentosa. Basa Inggrisnyané well, well being, prosperity. Rahajeng katungkalikang antuk bancana.

Kruna selamet kasurat antuk aksara Latin lan aksara Bali kasajajarang sareng kénak, rahayu, rahajeng, waras. Ring basa Indonésiannyané sehat, sejahtera, selamat. Kadagingin taler basa Inggrisnyané safe, well. Selamet puniki katungkalikang antuk sengkala.

Kamus Bali-Indonésia sané kamedalang Dinas Pendidikan Provinsi Bali (1993) ngunggahang kruna rahajeng alus singgih sané maartos slamet, rahayu. Kruna turunannyané rahajenggang ‘rahayuang’, ngrahajengang ‘ngrahayuang’, karahajengang ‘kaslametang’, karahajengan ‘karahayuan’.

Nawa ring basa Sanskerta maartos kalih. Kapertama, nawa maartos anyar, seger, muda. Kaping kalih, nawa maartos sia (angka).

Slamet Taun Baru, Rahajeng Warsa Anyar, lan Swasti Nawa Warsa mangkin sampun ngawit ketah kauningin olih para janané. Yéning rerehang ring indik kasajajarannyané, Slamet Taun Baru lan Rahajeng Warsa Anyar jakti sajajar ring indik genah krunannyané. Slamet pateh ring rahajeng, taun pateh ring warsa, lan baru pateh ring anyar. Sané mabinayan genah kruna manut artosnyané wantah swasti nawa warsa. Sakéwanten yéning rerehang ring klompok krunannyané makatetiga klompok krunannyné pateh. Taun baru pateh ring warsa anyar pateh taler ring nawa warsa.

Raris napi sané maiosan?

Sané masiosan wantah yéning suang-suang punika kagentosin utawi kacampur genahnyané. Minab punika ngawinang tawah, senglad, utawi sangsih. Macladukan panadosné, sakadi kawéntenan guminé mangkin.

Makatetiga istilah sané kaanggé nyinahang pangapti ring warsa anyar puniki dados kaanggé. Punika dados kapilih manut genah lan manut galah. Yéning nganutin rasa basannyané, minab Slamet Taun Baru karasa dangan antuk ngucapang imbangang ring Rahajeng Warsa Anyar lan Swasti Nawa Warsa. Punika mawinan i raga patut nganutin genah lan galah ngucapang, ri kala napi istilah punika kaanggé.

Slamet Taun Baru, Rahajeng Warsa Anyar, lan Swasti Nawa Warsa punika sami patut. Durusang anggé silih tunggilnyané sané manut. Dumugi namu kaslametan, karahajengan, lan karahayuan ring warsa anyar puniki.


sumber: http://imadesudiana.wordpress.com/category/artikel-berbahasa-bali/

No comments:

Post a Comment