Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Toko Online terpercaya www.iloveblue.net
Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Wednesday 23 September 2009

Nyolahang Solah

“Melahang masolah” lan ”melahang masekolah” sapunika tutur sané naenin piragi titiang. Solah tingkah patut plajahin. Masolah utawi matingkah, punika patut plajahin, kocap.

Mangkin alit-alité ring banjar-banjar, ring sanggar-sanggar taler malajah masesolahan, napiké taler malajah masolah?

Kruna solah manut Kamus Bali-Indonesia, Dinas Pendidikan Provinsi Bali (1993) madué kalih artos. Kapertama, solah maartos laksana, tingkah. Kasarengin antuk conto tingkahné melah nyandang tulad. Taler kasurat kruna turunan solah, masolah ‘malaksana’ utawi ‘matingkah’. Kasarengin taler conto masolah melah ‘malaksana becik’. Kaping kalih, solah (alus singgih) maartos igel. Punika kacihnayang ring kruna turunan sané kasurat irika masolah ‘ngigel’, nyolahang ‘ngigelang’, sesolahan ‘cara maktaang igel-igelan’ utawi ‘igel-igelan punika’.

Yéning rerehang ring kamus I Wayan Simpen A.B. (1985), kruna solah maartos bikas lan laksana. Wénten kasurat solah melah, solah jelé. Salantur ipun kasurat solah taler pateh ring igel; masolah = ngigel; sesolahan. Dadosné, sesolahan driki pateh ring igel-egelan. Ring kamus punika kajangkepin antuk conto sesenggakan: Buka barongé sara anaké nyolahang ‘sakadi barongé kaserah anaké sané merintah’.

Ring “Kamus Sinonim Basa Bali” sané kasusun olih I Gusti Madé Sutjaja wénten kasurat solah antuk aksara Latin lan aksara Bali. Kruna solah pateh ring ambek, bikas, kita, parerasan, parisolah, perilaku, polah, tingkah. Irika taler kasurat basa Inggrisnyané, behaviour, action. Sakéwanten ring kamus sinonim punika nénten kasurat solah siosan, sané maartos igel. Punika taler kruna igel nénten ngranjing.

Saking panuréksan lan seseleh punika kruna solah madué kalih artos laksana utawi tingkah lan igel. Kruna turunan solah inggih punika masolah taler wénten kalih, masolah maatos malaksana utawi matingkah lan masolah maartos ngaturang igel-igelan utawi maigel-igelan.

Kruna solah yéning ring kamus nampek pisan genahné sareng kruna soléh. Soléh punika pateh ring sélé, sénglag, sangsih. Soléh tungkalikanné adung, anut, patuh.

Mangkin anaké masolah soléh-soléh. Masolah iriki artos ipun makakalihné utawi ngémpelin. Masolah mawit saking solah sané maartos laksana lan igel. Dadosné, masolah punika maartos malaksana lan maartos ngigel. Sayuwakti parilaksana lan igel-igelané mangkin akéh sané sélé, sénglad, lan sangsih. Akéh sané masolah nénten anut ring uger-uger. Sakadi sampun kauningin wénten akéh bacakan solah utawi parisolah sané patut kasolahang nganutin tutur agama lan tata susila sané ketah ring jagaté.

Ri kala masolah, malaksana utawi ngigel wénten taler agem lan ngagem. Kruna agem kapertama maartos gamel utawi gisi. Kruna turunannyané ngagem ‘ngamel’, kagem ‘kagamel’, piagem ‘pangéling-éling’, agem-ageman ‘cara ngamel’ utawi ‘tanggung jawab’. Kaping kalih, kruna agem maartos agem rikala ngigel. Turunan agem puniki wantah ngagem.

Ring kauripan puniki i raga ngagem agem-ageman suang-suang. Ngamargiang solah suang-suang antuk rasa tanggung jawab. Nyolahang solah/sesolahan manut swadarma suang-suang.

Minab i raga ring Bali naenin malajah masesolahan yadiastun nénten ring banjar-banjar utawi sanggar-sanggar sakadi mangkiné. Ring sekolah taler malajah masolah, malajahang raga, malajahang déwék. Mangda uning ring tingkah, solah idup di guminé sareng akeh.


sumber: http://imadesudiana.wordpress.com/category/artikel-berbahasa-bali/

No comments:

Post a Comment