Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Toko Online terpercaya www.iloveblue.net
Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Wednesday 23 September 2009

Nguni lan Jani

Para wikan maosang yéning kayun uning ring kajayan nguni, i raga patut uning ring tetamian budaya leluhuré duk purwakala. Uning ring tetamian budaya, mabuat mangda i raga marasa madué budaya. Tetamian budaya patut kalestariang mangda prasida kauningin olih oka-putuné pungkuran.

Tetamian budaya patut kaplajahin. Arkéologi wantah ilmunnyané. Arkéologi inggih punika ilmu sané maosang indik kauripan lan kabudayaan masa kuna madasar barang-barang (benda-benda) sané katamiang, sakadi patung lan srana/peranti ring kauripan/pakubonan. Arkéologi taler kauningin antuk ilmu purbakala.

Manut situs Wikipidea, arkéologi mawit saking basa Yunani, archaeo sané maartos kuna lan logos maartos ilmu. Aran arkéologi sané ketah wantah ilmu sejarah kabudayaan material. Arkéologi inggih punika ilmu sané malajahin kabudayaan (manusa) masa nguni malarapan kajian sistematis ngeninin barang utawi wangunan sané katamiang. Kajian sistematis inucap ngeninin cara ngeniang, dokuméntasi, analisis, lan interpretasi data marupa artefak (budaya bendawi, sakadi kapak batu lan wangunan candi) miwah ekofak (benda lingkungan, sakadi batuan, rupa muka bumi, lan fosil). Téknik penelitian sané khas wantah penggalian (ékskavasi) arkéologis, yadiastun seseleh taler polih uratian sané mageng.

Arkéologi maiketan ring makudang-kudang ilmu siosan. Makudang-kudang ilmu siosan saling dukung ri kala nyelehin indik tetamian nguni. Sacara khusus, arkéologi malajahin budaya masa nguni, sané mayusa tua, saking masa prasejarah (sadurung kauningin tulisan), kantos masa sejarah (ri kala wénten bukti-bukti kasurat). Sajeroning panglimbaknyané, arkéologi taler dados malajahin budaya masané mangkin, sakadi sané kauningang ring kajian budaya bendawi modéren (modern material culture).

Arkéologi wantah ilmu sané malajahin kauripan utawi kabudayaan manusa masa nguni malarapan barang-barang tetamiannyané. Wénten tigang tetujon arkéologi, minakadi (1) nangiang mawali (merekonstruksi) sejarah kabudayaan, (2) malajahin cara-cara idup manusané nguni, lan (3) malajahin prosés budaya sané mamargi ring masa lintang.

Tetamian nguni ring masa puniki patut kaplajahin. Sakadi tetujon arkéologiné ring ajeng, tetamian patut kauningin. Riantukan mabuat pisan kawéntenan barang-barang tetamian masa nguni, arkéologi banget pisan merluang kalestarian barang-barang punika pinaka sumber data. Utsaha miara tetamian nguni kabuatang pisan.

Nguni sering kabaos purwakala, purbakala. Jaman jani/mangkin wantah galah/masa sané tan prasida pasahang ring masa sané sampun lintang. Sapunika taler masané mangkin taler maiketan sareng masané sané jagi rauh. Napi sané wénten dumun, mapangaruh ring kawéntenan masané mangkin. Sapunika taler masané sané jagi rauh.

Wénten basa gaul, kocap raos kadi mangkiné: jadul (jaman dulu), jani (jaman kini). Yéning maosang indik sané nguni utawi malaksana sakadi palaksana kuna, punika kabaos jadul. Yéning maosang indik amangkinan utawi malaksana nganutin jamané sané kabaos modéren kadi mangkiné, panika kabaos jani. Jadul katungkalikang antuk jani.

Kruna jani wantah kruna katrangan sané pateh ring mangkin (kruna alus). Jani katungalikang antuk pidan, nguni, purwa. Ring basa Indonésia kruna purba (kruna kaanan) maartos indik jaman sané siuan utawi yutaan warsa lintang; masa purwa. Purbakala maartos jaman nguni, jaman kuna, kala ilu. Kapurbakalaan inggih punika indik-indik sané ngeninin utawi maiketan ring jaman nguni.

Mangkin akéh kramané nénten ngeh ring wangunan kuna. Yéning sampun madué jinah, sami pada punyah. Wangunan kuna kagentosin antuk wangunan kadi mangkiné.

Yéning kayun nyingakin masa nguni, minab wantah kantun prasida kacingakin ring muséum-muséum. Muséum idup sané wénten ring wewidangan i raga sané dados kaanggé ngélingin ring masa sané nguni minab sampun tan wénten. Wangunan-wangunan napi luiré ring wewidangan i raga mangkin akéhan sampun magentos antuk wangunan anyar antuk modél sané anyar taler. Indayang uratiang wewangunané sané kuna/tua, minab tan wénten kari, sami magentos. Minab i raga nénten malajah saking para arkéolog indik wangunan-wangunan nguni. Modéren dados manten, sakéwanten sané nguni jani patut wénten.


sumber: http://imadesudiana.wordpress.com/category/artikel-berbahasa-bali/

No comments:

Post a Comment