Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Toko Online terpercaya www.iloveblue.net
Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Friday 13 November 2009

Jejeh

olih I Gusti Madé Sutjaja

Yaning marasa ada kleteg jerih, ento suba ciri ada rasa jejeh. Ulian ento lantas saihan kruna jejehé anak saja, lumrahné, kasengguh jerih tur, alusné wiadin singgihné kasengguh ajerih. Ada masih saihan teges krunané ené ané lénan; minakadinné, gerap, getap, kinceh, resres, takut, tusing ngelah butuh, tusing ngelah nyali. Ulian apa ké ané mangranayang rasa jejehé ento mentik di kenehé?

Ané mangranayang rasané buka kakétoné anak saja magenepan pesan sambatanga. Nguniné, duk guminé enu kapréntah baan raja angkara tur momo, kramané lakara marasa jejeh yaning sang kawasa sekayanné suba ngured lantas ngrikrik daya corah. Panjaké truna lan daha kaejuk lantas adepa ka dura jagat apanga ia maan pipis anggona ngwewehin sekayanné. Buka kakéto mungguh di cakepané nanging langah wiadin bedik pesan ada ané engeh tur rungu indik laksanan sang pangwasa corahé buka kéné.

Lantas, dugas jagaté nyangsan enteg, ané mangranayang rasa jejeh di keneh wiadin pamineh kramané saja tegak wiadin tongos ané nyangsang nyerikang wiadin nyupitang ané lakara anggona tongos magaé wiadin nindihin upajiwanné. Ulian ento, liu pesan kramané magingsir jenek ka dura nusa apanga bisa ia nindihin idup padéwékanné muah pariidup sentananné. Ento mawinan jani anak liu pesan ada krama wiadin wang Baliné ané bisa katemuang di Seputih Raman (Lampung), Mangkutana (Sulawesi), Lunyuk (Sumbawa). Ngudiang té dadi ia bisa ditu nongos? Yan takonang indiké ténénan, pasautné tuah ia ada ditu ulian ia ngrasayang jejeh tusing ngelah tongos lakara anggona tegak magarapan. Saja ia jejeh nanging jejehné anak sujati tusing mentik ulian ia jerih; nanging, ulian ia jengah lantas rasa jengahé anggona nindihin kapagehanné magingsir. Jejehé dini tusing mentik buka jejeh anaké cerik ané takut krana aruh-aruhina wiadin jejeh-jejehina lantas mangranayang ia dadi jerih. Yan jejeh anaké kelih anak saja tusing bakalan makada jerih; jejehné anak bakalan makada ia jengah buka ané suba kaciriang baan wang Baliné ané magingsir jeneké ento.

Sakéwala jani, di masa jagaté saja enteg sambatanga, ngudiang dadi liu pesan wang Baliné ané dadi tusing engeh tur jejeh? Anak suba pedas yan alasé karabas anak saja bakalan dadi pangawit ala wiadin sengkala. Buka apanan dogén sengkalané ento? Magenepan pesan! Ané pedas suba ngenah, minakadinné, yéhé ané tusing ngenah di basang guminé suba ngured-nguredang. Ené saja kaciriang baan yéh di danuné muah di tukadé suba medikang wiadin nyerikang. Suba ada sambatanga liu pesan tukadé ané enyat. Kéto masi, semeré liu masih enyat. Lantas, apanga yéhné ngenah wiadin pesu buin, sémére keduka nganti dalém apanga bisa nemuin yéh. Buka kéto ané sambatanga baan sang pradnyan tur wedaranga di orta koran-korané.

Lantas buin, yan tukadé enyat tusing misi yéh buin, tur apanga yéhné pesu, apa ké tukadé lakar kakeduk? Buka kéto yan patakoné mamuduh pesu ulian paminehé saja waras. Tusing ké ené ciri anak jejeh yan ada pabligbagan indik ngured yéhé di tongos-tongos ané patutné ia ada? Enyén patutné ngebag ia apanga ia tetep ada nongos ditu? Tusing ké ia ngured ulian kausak-asik wiadin kasengkalén? Yaning tusing, ngudiang té ia dadi bisa ilang wiadin rered?

Mimih, ngudiang dadi limbak liu pesan patakon indik ilang wiadin reredé ténénan? Seken makardi resres di keneh; keneh nyénan lonto yaning ia enu ngelah rasa jejeh tur ia enu mampuh mapineh waras. “Enyén té ané patut nguratiang tur nabdab indiké ené ané saja mangranayang jejeh tur jerihé?” “Kramané makabedog ulian ené anak tategenan jagat.” Buka kéto Pekak Polos macempléng dugas cucunné krimik-krimik jaran krana mentik rasa jejeh di kenehné sasubanné ia pragat ngamacain orta di korané dibi puané. Sumeken ia ngrasayang jejeh ané ténénan nyerihin wiréh undukané ané ené anak jati-jati ngaresresin tur nyerihin pamineh jagat.

sumber: balipost.co.id

I Baluan (1)

Olih W. Suardiana


Kacrita ada buron madan I Baluan turmaning ia makeneh lakar nangkilin Ida Sang Prabu Singa, ratun buroné makejang ané ada di alasé. Mara I Baluan teka napak di ajeng Ida Sang Prabu Singa, dadi tangeh koné Ida saha pangandika, “Ih, cai Baluan, dadi ngapang-apang tekan cainé tangkil mirib ada sarat apa lakar takonang cai tekéning Déwéké? Nah, tegarang sambatang!” Mara kéto pangandikan Ida Sang Prabu Singa, ditu lantas I Baluan matur sada dabdab.

“Inggih Ratu Sang Prabu sasuhunan titiang palungguh Cokor I Déwa, mungguing rauh titiangé napak ring panangkilan sakadi mangkin, wénten sarat pacang tunasang titiang ring palungguh I Ratu.”

“Unduk apa totonan,” kéto Prabu Singa natasang tekén I Baluan.

“Sané banget tunasang titiang parindikan ipun I Blatuk. Punapi awinan ipun dados ngrahina ngebug kulkul, mawinan ribut kaulan Palungguh Cokor I Déwa, yadiastun nénten wénten wicara punapa punapi, nget nyabran rahina ipun ngulkul bulus. Punika sané banget tunasang titiang, sapunapi sapatutnyané I Blatuk Ratu mangda sutrepti jagaté? Inggih titiang nunas kalédangan pakayunan I Ratu nepasin parindikané sakadi punika.”

Mara kéto aturné I Baluan, ngandika Ida Sang Prabu, “Nah, kéné-kéné cai Baluan, yan saja kéto tingkah I Blatuké, kema suba cai mulih, nanging orahin I Blatuk apanga buin mani semengan ia tangkil ka purian!” Maan pangandika buka kakéto galang koné paidepanné I Baluan tur énggal-énggal matur.

“Inggih Ratu, titiang pacang mapamit mangkin.”

Kacrita di jalan-jalan I Baluan kacunduk ajaka I Blatuk, “Nah, né apa I Blatuk sedeng melaha tepuk icang cai dini.”

Masaut I Blatuk sada ngreceb raosné, “Ma...an, ngu....da Baluan?”

Kasautin baan I Baluan, “Buin mani semengan cai saratanga olih Ida Sang Prabu apanga tangkil ja ka purian, da san lényok!”

“Kénkén mawinan tumbén Ida Sang Prabu madedauhan tekéning icang,” kéto patakoné I Blatuk tekén I Baluan.

“Ah, buat ento icang tusing nawang, mani ditu tunasang tekén Ida Sang Prabu di purian!”

“Nah, yan kéto, icang ngiring sakadi pangandikan Sang Prabu.” Suud ngraos kéto, I Baluan ajaka I Blatuk lantas belas pajalanné pada pada ngungsi ngamulihang. Sasubanné I Blatuk teked jumahné, engsek pesan koné kenehné ngenehang paundukanné buin mani semengan lakar tangkil ka puri kanti tuara nyidaang pules.

“Méméh Déwa Ratu, lakar kudianga ja i déwék buin mani semengan,” kéto I Blatuk makeneh padidi di pedeman sambilanga ilih-ilih sawiréh patambuas peluhné pesu naanang takut.

Gelising satua énggal, kacrita suba lemah, lantas I Blatuk ngiréang lakar tangkil ka purian. sasubanné pada genep bebekelanné, laut ia majalan. Tan kacrita di jalan-jalan, jani suba ia neked di purian, katuju Ida Sang Prabu Singa sedek malinggih di balé panangkilan, katangkilin olih para tanda mantriné makejang. I Blatuk lantas matur saha sembah.

“Inggih Ratu Sang Prabu, titiang naweg matur mamitang lugra.”

Raris ngandika Ida Sang Prabu, “Ih, nyén ja cai ento? I Blatuk aa?”

“Inggih, titiang I Blatuk kaulan Palungguh Cokor I Déwa. Awinan Palungguh Cokor I Déwa nauhin titiang, napi sané wénten wacanaang ring titiang?”

Ngandika Ida Sang Prabu, “Ih, cai Blatuk, né ada nyaman cainé, ia I Baluan, nguningang tekéning I Déwék, saja cai salemah-lemah ngedig kulkul, buina tuara ada apan-apan? Yén saja buka kéto, wenang cai kadanda baan nyaman-nyaman cainé soroh buroné makejang.”

Matur I Blatuk sada alus, “Inggih Ratu Sang Prabu sasuhunan titiang I Ratu, wiakti sakadi pangandikan Palungguh I Ratu. Awinan titiang purun ngedig kulkul salemah-lemah, santukan I Temesi setata ipun ileh-ileh ngaba umah. Yéning sakadi punika paindikané, titiang nunasang ring I Ratu sapunapi patutnyané ipun I Temesi?” Kéto aturné I Blatuk tekén ratunné Sang Prabu Singa. Dadi meneng koné Ida Sang Prabu ajahan, tur ngandika.

“Nah, yan kéto ja undukné, beneh pajalan cainé buka kéto. Jani, dadi suba cai mulih énggal-énggal. Sakéwala, cai apanga ngalih I Temisi, tundén ia mani semengan mai ka purian, tusing dadi sangkéang sajawaning ia sakit!” Baan kendel kenehné tusing kadanda, I Blatuk laut mapamit ngénggalang.

Kacrita di jalan tepukina koné I Temisi sedek majalan ileh-ileh mondong umahné, lantas I Blatuk ngomong kéné, ”Aduh, né apa sedeng melaha cai Temisi tepukin icang cai dini.”

Masaut I Temisi, “Men nguda Blatuk?”

“Mani semengan sajawaning gelem, cai kapandikaang tangkil ka purian olih Ida Sang Prabu Singa, ingetang san tusing dadi sangkénang!” (Masambung)


sumber: www.balipost.co.id

Lumut-lumut Watulumbang (44) Metemu di Tanggun Idep

olih IBM. Dharma Palguna


Anak ané sedeng méditasi sing dadi takonin. Yén nganti ya masaut, pasti suba buung ia méditasi. Buung ia koné lakar nepukin “paragan betara” ulian ngidem. Buin ia nyumu negtegang bayu, ngeningan sabda, tur nunggalang idep. Yén buin ada nak nakonin, tur buin ia masaut, buin ia lakar nyumu. Méditasi ento koné jalan néwék, kaduluh aji keneh padidi, sing dadi ajak ngorta.

Patuh koné tusing dadi nakonin anak sedeng ngregep makamen duur entud di pempatan sétrané jam roras peteng nuju kajeng kliwon enyitan. Yén nganti ia masaut, sinah suba lakar buung ia nglekas dadi kéné dadi kéto. Ané buka kéto orangaha jalan nyilib, sing dadi ada anak ngetarang. Yén ketara, buung.

Kéto upaminé, ulian munyi pasaut akatih dadi buung maan panugran. Patuh cara satua kedis nambung ngaba kekua di bungutné. Wiréh gedeg basangé cacada tekén cicing, lantas ia masaut. Ulian masaut bungutné enggang, kekua ulung maglebug. Makejang dadi buung. Kéto koné pangregep méditasin I Kedis.

Tegesné, sing makejang patakon anaké perlu sautin. Mula ada patakon ané sing perlu dingehang, apabuin sautin. Wiréh liu koné soroh gegodané. Ada gégodan alus, saru, samar, marupa patakon melah-melah. Yén suba tawang ento gegodan, sing perlu sautin, jeg gelengang majalan, sing perlu nolih kema-mai. Saka tilingan ing ambek, kéto baosanga tekén para wikané. Yén suba teleb, pageh, satya, nguda sing bakat.

Patuh cara pajalan bebotoh luas matajén, pada-pada sing dadi takonin. Yén nganti ia masaut, apabuin ngorta ajak né nakonin, ento koné ceciren lakar kalah. Nguda kéto?

Ada nak ngorahang suksman triguna tattwa patuh cara bebotoh luas matajen. Sai-sai ngadu ayam rajas ané galak mataji, apang kalah ayam tamas, tur menang mulih ngaba gapgapan ayam satwam. Yén ada bebotoh ngelah ayam satwam sinah koné lakar rahayu idupné sakulawarga. Upaminé satua Bagus Diarsa. Bebotoh kelas berat puniki matemu sareng Betara Siwa ulian teleb, pageh, satya ngadu ayam triguna-tattwa ring kalangan. Awak ipuné dados kalangan tajén.

Kéto katuturan satuané. Bagus Diarsa sing dadi takonin ri kala ida nguleng genah Betara Siwa masadana panah satwam, mabusur rajas. Yén Bagus Diarsa ngrunguang data-data, nyautin patakon kéné-kéto, mirib maimpas panah idané saking uleng-ulengané.

Liu bebotoh sing maguru tekén Bagus Diarsa. Kéwala yén luas matajén milu-milu cara Bagus Diarsa, sing dadi takonin. Pajalané nyerengseng, liatné beneng cara nak ngregep. Sambilanga majalan bibihné kemik-kemik buka nak nguncarang japa-mantra rahasia. di kalangané iteh ia matoh.

Bebotoh ané buka kéto koné madan bebotoh kalah. Yadiastun ia menang matoh, nu ia madan kalah. Ia kalah sing ulian siapné mati, nanging ulian kelangen. Bagus Diarsa inan bebotoh kéwala ida sing kelangen. Ida ané pantes mapeséngan bebotoh menang. Ida menang ring kalangan, taler ida menang ring triguna-tattwa. Ida silih sinunggil bebotoh sané matemu sareng Betara Siwa.

Anak méditasi, anak ngregep, anak matajén, sujatiné patuh. Maka telu bisa matemu, yén suba saja neked di tanggun idep. Dija tongos tanggun idepé? Yén idepé dalem, tangguné di dasar. Yén idepe luhur, tongosné di muncuk. Yén idepé ten kaidep, dija tangguné?

sumber: www.balipost.co.id

Togog Bias

Olih I Madé Molog


Gaénang uli bungkulan bias ané belus
baan peluh+angkihan bendéga
Jukung ané ngancab di tutuk lancuté
Mabidak tapakdara ngelebutang matanangin uli pancer+Kantih:
''Ené togog bias ané ngememan panes matanai
Ombak ané engag di gemelan
tusing nyidang nganyudang
kenehé inguh
Miik pudak+ngas bulung+pakeh uyah
dadi saka kubuné
Ané buin akatih: awak ané rumpuh!''


Di pasisi: Bulan kapangan
Kedisé maceliek saka ukud. Anginé dadi
Ombak nyeled di tutuk palesé
Di langité: lelawah nyelebongkot di uluan buahé
Dija jani mamondok:
Rerangon reod. Dadi menéga dini
''Apa ané nyangkét di tokalé:
Santana+kawitan+ lutung
ngandang di beseg yéh mata
ané makateltel!''


Togog bias mawarna gedubang
tan pakletugang angkihan
Kupukupu matinggah ditu: Ngaé bunga
Panak naywan lekad ditu: Ngrembesin madu
Bulung masih mentik ditu


Togog bias majujuk nganti enyag
ngelemang bianglalatu
katengahing warna paling selem!


Nyén ané sebet gati ditu
nyebatang makadua limané...

sumber: www.balipost.co.id

Jukung Kloping

olih I Madé Molog


''Melayar jukung kloping ngliwatin hidup
tiangé. Ngliwatin linggah telapak
tangan jroné, nganti neked tembok
pelabuhan+loloan+kubu ané melah!''


Tiang galma tani: nanem panes matanai
dingin sayong+bunga-bunga madu+
bulung+bungkalan kaang.
Nyén ngadén: dalem gemelan+dalem keneh
panes matanai+panes bintang
tegeh pakeberan+pelung warnan langité


Kaliwatin jukung kloping rembesan yéhé ento
Singid jalan katuju
Kalapu-lapu di ulunatiné


Kedis+kupukupu saka ukud lekad
uli panes gemelan, maceliek
lantas ngenah di bongkol lawaté
dija matinggah krana donné tan pacarang,
bungané tan pawarna+madu!


Katulis dini jukung kloping
ngambarang segara
baan warna anacaraka
alinggah patindakan
nempuh suwung
pajalane singid
''atehang tiang ngliwatin
bimasakti ané kambang di manis madu!''

sumber: www.balipost.co.id