Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Toko Online terpercaya www.iloveblue.net
Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Wednesday 23 September 2009

Baud lan Banyol

Guminé mangkin akéh madaging geguyonan. Akéh daging guminé guyu, baud. Indayang mangkin cingakin lan uratiang acara ring televisiné, akéhan guyu (yén tan kayun ngandikaang sami guyu). Makasami dados kakaryanin bebaudan utawi bebanyolan. Sané seken dados guyu, napi malih sané guyu.

Nénten wantah ring sarana elektronik, televisi lan radio, sané ngaturang indik bebaudan punika, sarana informasi cétak séosan taler akéh ngaturang indik bebaudan sané marupa gegambaran. Gegambaran sané baud punika kawastanin kartun.

Yéning selehin kartun ngranjing ring widang seni, seni magegambaran lan seni masesimbingan. Kartun prasida ngibur antuk gegambaran sané baud taler prasida makélingin antuk sesimbingnyané sané alus nanging ri sapunapiné lalah, pakeh, lan pait. Kartun prasida ngawinang kedék ingkel-ingkel, mapeluh naanang lalah, pakeh, lan paitnyané. Kartun taler prasida dados sesuluh, nyuluhin lan nyulurin kauripan puniki.

Sang sané makarya kartun kawastanin kartunis. Kartunis makarya gegambaran kartun biasannyané malarapan tokoh sané kaanggé bantang nyritayang gegambarannyané. Kartunis taler sakadi dalang, nyelem-putihang lan nguripang gegambarannyané.

Yéning rerehang ring kawéntenan makudang-kudang kamus basa Bali, kruna kartun durung kaunggahang. Artosipun, kruna kartun puniki durung kaangkenin kruna basa Bali. Yadiastun sapunika, kruna kartun puniki sampun kaanggé olih krama Baliné mangkin. Punika mawinan kruna kartun, manut titiang sampun dados karanjingan ring basa Baliné. Istilah kartun puniki kaselang saking basa Inggris, cartoon.

Manut Kamus Besar Bahasa Indonesia (KBBI, 2003), kartun madué kalih artos. Kapertama, kartun punika film sané nyiptayang solah pinaka asil motrét makudang-kudang gegambaran sané nyihnayang paripolah, solah. Kaping kalih, kartun wantah gegambaran sané lucu, mapaiketan ring kawéntenan kadi mangkiné utawi sané nedeng anget (ngeninin indik politik miwah sané lianan).

Wénten malih kruna karikatur sané taler sampun akéh kanggé olih krama Baliné. Manut KBBI, karikatur maartos gegambaran uluk-ulukan sané madaging pabesen, sesimbing, miwah sané lianan.

Kekalih kruna punika, kartun lan karikatur, ring tepengan puniki wantah gegambaran sané madaging indik sané lucu, baud, utawi banyol. Kartun lan karikatur nénten wantah lucu, baud, utawi banyol sakéwanten taler madaging. Dagingnyané wantah pakéling, makélingin sang sané ngetonin.

Manut kamus Dinas Pendidikan Provinsi Bali (1993), baud maartos lucu. Kruna turunan baud wantah bebaudan ‘lelucon’. Baud taler pateh ring banyol. Banyol taler maartos lucu. Kruna turunan saking banyol inggih punika banyolang ‘lucuang’, mabanyolan ‘malucu-lucuan’, bebanyolan ‘lelucon’.

Wénten kruna bénjul maartos (1) canda; (2) lucu. Turunan bénjul puniki minakadi ménjulin ‘nyandén’; (ia demen ménjulin timpal), bénjulina ‘kacandén’, mabénjulan ‘ngaé lucu’, pabénjulin ‘makarya lebih lucu malih’, bebénjulan ‘lelucon’.

Bebanyolan kartuné ménjulin i raga sareng sami ring kauripan i ragané puniki. Sang kartunis makarya gambaran kartun utawi karikatur sané baud mapangapti prasida maudin idup. Ngedekin kauripan puniki. Kartun lan karikatur punika madaging sesimbing.

Sesimbing manut kamus mawit saking simbing. Kruna simbing madué turunan masimbing ‘nyindir’, simbingin ‘sindir’, simbingina ‘kasindir’, nyimbingin ‘nyindir’, masesindran ‘nyindir-nyindir’.

Wayan Simpen A.B. (1985) nyurat ring kamus dané simbing pateh ring semon, sesimbing=sesemon; baas tegeh baan negak, dilabuhe baongé elung; anaké gedenan bikas, yan sengkala sanget.

Gegambaran punika nénten ngraos, gegambaran kabasanin olih manusa. Gegambaran ngawinang i manusa mapineh-pineh. Nénten prasida pacang buta lan bongol. Gegambaran prasida ngawinang i raga nyliksik bulu, nyliksik raga, masuluhin raga ring sesuluh sané kaucap becik. Mulat sarira taler ketah kabaos.

Sampunang bas akéh makedékan, santukan yéning bas akéh, yéning telas kedéké, sinah sané bakal masisa elingé. Minab patut sametoné sané nganikaang sisaang kedik kedéké. Kedéké prasida ngicalang susah ati, ngilangin rasa sedih. Yéning wénten bebaudan utawi babanyolan, wénten anggé kedék, mangda prasida nylimurang ati utawi manah sané sungsut.


sumber: http://imadesudiana.wordpress.com/category/artikel-berbahasa-bali/

No comments:

Post a Comment