Bali Dwipa

Pulo Bali wantah pulo alit yéning saihang sareng pulo-pulo siosan ring Indonésia, sakadi Pulo Sumatra, Pulo Jawa, Pulo Kalimantan, lan Pulo Sulawesi. Pinaka silih tunggil pulo alit pantaraning siuan pulo ring Nusantara, Pulo Bali madué akéh sesambat, minakadi Nusa Bali, Nusa Dewata, Bali Dwipa, miwah Bali Pulina.

Pulau basa Indonésia, pulo basa Bali, manut kamus, maartos tanah (daratan) sané kaiter antuk toya (ring segara, ring tukad/luah, utawi ring danu). Kapuloan—kruna turunan pulo—inggih punika dérétan makudang pulo; pupulan pulo: kapulaoan Nusantara, kapuloan Riau, miwah makudang kapuloan ring Indonésia siosan.

Lianan ring pulo, wénten taler dwipa, pulina, nusa, lan gili sané madué artos pateh yadiastun madué unteng matiosan akidik.

Kruna dwipa wantah kruna sané mawit saking basa Sanskerta, munggah taler ring basa Jawa Kuna. Dwipa maartos pulo. Kruna sané taler maartos pateh mawit saking basa Sanskerta inggih punika pulina.

Manut Mukunda Madhava Sharma (1985) ring bukundané sané ngunggahang kruna-kruna basa Sanskerta ring basa Indonésia, kruna Nusantara sané maartos (kapuloan) Indonésia mawit saking dvīpāntara. Dvīpāntara saking dvipa (wacén dwipa) = nusa lan antara = tios, dados nusāntara. Indiké puniki kocap kasurat ring makudang sesuratan India.

Nusa lan gili wantah pulo alit ring wewidangan pulo sané agengan. Nusa Penida, Nusa Lembongan, Nusa Ceningan wantah nusa-nusa sané wénten nampek Pulo Bali. Nusa Kambangan wénten nampek Pulo Jawa. Gili Trawangan, Gili Méno, lan Gili Air wantah gili-gili sané wénten nampek Pulo Lombok. Sakéwanten sané nénten ketah kasambat nusa utawi gili, sakadi Pulo Serangan lan Pulo Menjangan. Wénten taler Gilimanuk ring panepi sisi kauh Pulo Bali sané boya marupa pulo. Sapunika taler pulo-pulo alit ring wewidangan Pulo Sulawesi, nénten wénten sané nganggé nusa, sakadi Pulo Bunakén, Pulo Manado Tua, Pulo Siladén, Pulo Lémbé, Pulo Buton, miwah sané siosan. Sané wénten wantah Nusa Utara nyinahang kapuloan utawi pulo-pulo alit ring utara Sulawesi Utara.

Makudang kamus basa Bali nénten ngunggahang kruna gili. Kamus sané nungunggahang kruna gili inggih punika Balinese-English Dictionary sané kasusun olih Norbert Shadeg. Ring kamus punika kaunggahang gili wantah basa Kawi/basa sastra, ring basa Inggris: ridge, long hill; small island. Ring Kamus Jawa Kuna-Indonesia pakaryan L. Mardiwarsito kaunggahang kruna gili sané maartos pulau kecil.

Sajeroning nganggé kruna, kruna-kruna pulo, dwipa, nusa sané maartos pateh, sering kaanggé nénten anut. Wénten anaké maosang Pulo Bali Dwipa utawi Pulo Nusa Penida. Sapatutné pilih silih tunggilnyané, Pulo Bali utawi Bali Dwipa; Pulo Penida utawi Nusa Penida.

Klompok kruna Bali Dwipa, Bali Pulina matiosan urutannyané sareng klompok kruna Pulo Bali, Nusa Bali. Pulo Bali lan Nusa Bali wantah urutan klompok kruna sané ketah ring basa Bali, sakéwanten Bali Dwipa lan Bali Pulina nénten ketah. Ring basa Bali klompok kruna sané madaging kalih kruna biasannyané kruna ring ajeng katerangang antuk kruna ring ungkurné, sakadi Pulo Bali (pulo katerangang; Bali nerangang) riantukan wénten Pulo Sumatra, Pulo Jawa, Pulo Kalimantan, miwah pulo lianan pinaka pangimba. Kruna pulo ring klompok kruna punika wantah unteng klompok krunannyané. Indiké punika matiosan sareng Bali Dwipa (nerangang, katerangang) riantukan wénten Suarna Dwipa, Bali Pulina pinaka pangimba. Punika pinaka bukti ring basa Bali taler wénten klompok kruna sané nerangang katerangang, nénten wantah katerangang nerangang.

sumber: http://imadesudiana.wordpress.com/category/artikel-berbahasa-bali/