Kukuh Sugianto 
Nyén anaké ané lekad ka mercapada tusing ngulati shanti. Makejang ajak  nyaratang kahuripanné shanti, damai. Makejang ngulati kasukertan,  karahajengan lan karahayuan. Kéto masi Putu Shanti. Dot sajan nemu  bagia. Kéwala idupné sawai nandang sengsara. Timpal-timpalné sai  ngenyék, ngorahang ipun pianak babinjat, baan méméné jat. Sawai kaenyék  tekén timpal-timpalné ngaénang Shanti sawai nyakit ati. Nguda ia  orahanga pianak babinjat? Mémé bapa ia ngelah jumah. Apa ané ngranaang,  sanget dot tawanga.
Méméné sabilang takonina unduké ento setata mendep. Tuah nyautin aji  kenyem. Kéto masi bapanné, yén takonina unduk ané patuh, masi tusing ada  saut. Tuah makenyem maimbuh ngusap-ngusap ebokné ané selem.
“Da to sangetanga. I Luh mula pianak mémé lan bapa. Depang anaké ngomong  ngandang nganjuh, da to sanget guguna!” Kéto sawai bapanné nuturin Putu  Shanti yén nakonang unduk ipun kanti sambatanga pianak babinjat.
Kéwala ada di kenehné I Luh Shanti nyesed nakonang, nanging nadak sara  bibihné caket yén suba sautina aji kenyem. Ipun tusing marasa sangsi  tekén reramanné kadadua. Yapitui ia anak angkat, kal tetep sembaha cara  nyembah rerama kandung. Yapitui kasujatian déwékné orahanga anak pungut,  ipun tetep lakar subhakti tekén rerama, sawiréh uli cerik suba  kaupapira tekén mémé lan bapanné.
“I Luh tusing dadi ngugu munyi di pisaga. I Luh mula pianak mémé. Patuh  getih I Luhé ajak getih méméné baan I Luh mula mémé ané ngelekadang.  Mémé mabesen tekén I Luh, da pesan ngugu munyi di sisi. Liu anaké iri  tekén kulawargan i ragané mapan tusing taén magerengan. Setata rukun  yapitui kantongé pepesan puyung,” méméné sawai nuturin Luh Shanti dinuju  ngeling teka uli sekolahan baan waléka tekén timpal-timpalné. Saja yén  suba tuturina tekén mémé lan bapanné, Luh Shanti marasa bagia. Nanging  ipun ada masi rasa keciwa, nguda mémé lan bapanné tusing ngemaang tutur  ané seken, nguda ia sasai sambatanga pianak babinjat tekén  timpal-timpalné.
Uli cerik nganti bajang kayang jani, Luh Shanti tondén masi maan jawaban  seken nguda ia sawai kasambat pianak babinjat. Ipun sawai masuluh di  meka. Yén tlektek-tlektekang, muanné saja mirib tekén muan méménné.  Kéwala nyang abedik tusing ada nyuang lawat bapanné. Bibih lan cunguhné  masaih ajak gelah méménné. Mata lan alis tusing ada masaih tekén méméné,  kéto masi tusing masaih ajak bapanné. Luh Shanti nebag, sambatanga  pianak babinjat baan méméné belingina tekén muani lén, boya bapanné.  Apabuin yén ipun nlektekang, alis lan matanné patuh sajan cara Ajinné  Ngurah Arya, guru peshantian di banjarné. Maimbuh sabilang macepuk, Aji  Ngurah Arya setata makenyem manis. Ada kleteg lén rasaanga tekén Luh  Shanti dinuju macepuk ajak Aji Ngurah Arya. Ada keneh ngaukin aji,  sakadi ada soulmate. “Napi Aji Ngurah Arya ané ngripta déwék tiangé,  nguda yén macepuk setata kleteg bayuné malénan. Apa i mémé mamitra  ngajak Ajin Ngurah Arya?” Kéto sawai krebetan kenehné dinuju macepuk  ajak Ajin Gusti Ngurah Arya.
Mén Shanti uli kacarita uli bajang cerik demen mashantian. Ipun  ngorahang tekén Luh Shanti, bareng sekaa shanti ngaé idupné maarti,  maaji. Ulin pashantian, méméné ngaku maan sasuluh idup. Maan gegambaran  lampah laku nyalanang kauripan di mercepada, sawiréh daging kakawin liu  pawarah-warah, sarat tekén tutur mautama ané tusing nawang luntur,  yapitui guminé suba modéren. Mén Shanti ngemaang conto, di Kakawin  Bharata Yudha munggah, yén anaké demen majudi, maceki, makiu-kiu, apa  buin demen togél sinah lakar kaentungang ka tengah alasé. Ané anggona  conto, Panca Pandawa sané kalah majudi nglawan Satus Korawa. Ulian kalah  majudi, Sang Prabu Yudisthira ngadep gumi, kéto masi ngadol rabi. “Yén  suluhin carita di kakawinné ento, patuh sajan tekén idupé jani. Anaké  ané kalah majudi, suba lumrah ngadep tanah carik lan tegalanné. Anaké  ané kalah majudi kalilit baan utang, liu masi somahné ngadol raga apang  nyidaang nulungin kurenané kelés mautang,” tuturné Mén Shanti.
Buina, ipun ngimbuhin, yén demen majudi, sinah suba lakar mapenjara.  Waluya Panca Pandawa sané katundung ka tengah alasé. Yén alih  kahidupanné jani, penjarané boya ja ngungsi tengah alas, nanging  kakrangkéng baan jeruji besi. “Liu tutur ané ada di kakawinné ané patut  palajahin. Patut tulad!”
“Mé, dadi tiang matakon?”
“Men nguda sing, sasidan-sidan mémé lakar nerangang!”
“Patakon tiangé tusing ja joh uli daging sastra kakawin.”
“Nah, mémé mategar. Kakawin ané encén takonin iluh?”
“Tiang dot nawang, kénkén kasujatianné Betari Uma sané kautus ngrereh  empehen lembu putih olih Betara Siwa. Nak kénkén kasujatianné Bhatari  Uma dadi tundunga turin kapastu dadi Betari Durgha, ratuning sétra?”
Mén Shanti tangkejut ningeh patakon pianakné. Uli dija pianakné nawang Kakawin Betari Uma sané kapastu dadi Betari Durgha.
“Nah, buin mani tugtugang satuanné Luh. Jani suba peteng, sirep malu  buin mani apang nyidaang bangun semengan apang tusing nganti lélét  masekolah. Mémé masi nugtugang matanding malu, apabuin bapan ceningé  buin mani luas semengan ka Badung maburuh. Mémé matanggeh malu, Luh!”
Luh Shanti ngancan bingung ngenehang saparisolah méméné. Takonin unduk  nguda ia sambatanga pianak babinjat tekén pisaga tusing taén maan  jawaban. Takonin unduk Kakawin Betari Uma nadak sara ngorahang suba  peteng turin nundén sirep selidan apang semengan tusing kasépan luas  masekolah. “Apa mémé malaksana sakadi Betari Uma dugas kautus ngrereh  empehan lembu putih ka mercepada?” Kéto krebetan kenehné Luh Shanti.  Ngancan tusing maan jawaban, ngancan ipun osah, uyang.
Luh Shanti taén maan orta di pisaga ané ngorahang méméné dueg makidung.  Lénan tekén munyinné ané jangih cara sunari katempuh angin, méméné masi  lincah, dueg ngalih suitra. Dueg ngalih timpal. Méméné masi sai milu  pacentokan pashantian, turin sasai menang. Méméné juru mamaca, Ajin  Ngurah Arya juru basanné. Yén alihan cara artisé, méméné lan Ajin Ngurah  Arya waluya Anang lan Syahrini.
“Ampura Biang, Anang lan Syahrini boya pasangan ngalih sénsasi?”
“Tiang tusing ada nyambatang kéto. Anang lan Syahrini ento pasangan duét  ané nedeng lais, baan gendinganné luih. Sampunang artianga lén!”
Luh Shanti ngancan bingung. Maan nuduk munyi di pisaga ngaénang ipun  ngancan makrebetan di keneh. Ia dot nawang kasujatian déwékné. Sawai  kasambat pianak babinjat. Méméné orahanga sakadi Betari Uma. Ané mara,  méméné orahanga cara pasangan duét Anang lan Syahrini. “Boya ké, Anang  lan Syahrini sawai ngenah di tipi baan ngaé sénsasi. Suud magending  satata madiman. Nyén sing suud mashanti i mémé ajak Ajin Gusti Ngurah  Arya nglaksanaang ané patuh?”
Sabatak cihna ané bakatanga di pisaga setata adung-adungina. Shanti buin  masuluh di mekanné. Alis lan matanné nyak mesib tekén duéné Ajin Gusti  Ngurah Arya. “Napiké tiang pianakné Ajin Gusti Ngurah Arya, nguda muan  tiangé mesib?”
Nganti semengan Luh Shanti makrebetan padidi. Tusing maan jawaban pasti.  Nyén sujatin mémé lan bapanné. Yén mémé lan bapanné rerama ané  ngupapira déwékné jani, nguda satata sambatanga déwékné pianak babinjat.  Shanti tamis-tamis buduh minehang idupné.
Luh Shanti nadak sara inget tekén tuturné Mbah Bontok.  Pisaga dajan umahné. Mbah Bontok suba cara dadongné padidi. Mbah Bontok  masi sayang tekén Shanti, cara nyayangang cucu padidi. Mbah Bontok  geginanné nyalanang tamba. Kasengguh balian sakti. Liu anak bekung nunas  tamba ditu. Liu masi ané seger turin prasida ngelah raré.
Mbah Bontok taén nuturin Luh Shanti, méméné maan nunas tamba  apanga nyidaang énggal ngelah pianak. Nanging Mbak Bontok tusing  ngemaang ubad, sawalikné nundén Mén Shanti ajak Pan Shanti dugas tondén  ngelah pianak Luh Shanti maadan Putu Sujani lan Ketut Kamandanu teka  maubad ajak dadua. Mén Shanti ajak Pan Shanti suba makurenan molas tiban  nanging tondén kapaica anak cerik. Kudang balian, kudang dokter kadén  suba aliha tunasina tamba nanging tondén masi nyidaang ngelah pianak.  Dugas maubad sig jumahné Mbah Bontok, Mén Shanti ajak Pan Shanti teka  sibarengan. Mbah Bontok mula ngemaang uger-uger, sapasira ja rauh nunas  tamba ka jeronné, untengné ané nunas raré apang rauh jangkep suami  istri. Mapan ngubadin anak bekung harus tawang taluhné kadadua, sang  suami wiadin istri.
Sasubanné katuréksa, Mén Shanti tusing ja bekung. Tuah  taluhné Pan Shanti ané éncéhan buin bedik. Ento ané ngranayang tusing  nyidayang nyimbuh biikné Mén Shanti. Teges Mbah Bontok nyambatang, Putu  Sujani utawi Mén Shanti tusing bekung.
Mbak Bontok masi nyambatang, Putu Sujani maan strés mapan  molas tiban makurenan tusing ngelah pianak. Dugas banjarné nuduk sekaa  shanti, ditu lantas Putu Sujani milu magabung. Sasukat malajah di sekaa  pashantian, strésné Putu Sujani ngancan ilang. Liu ipun maan tutur di  kakawin ané palajahina. Sasukat milu pashantian, Putu Sujani sawai  kajodi dadi duta ri kala ada pacentokan. Pasangan ipunné Gusti Ngurah  Arya Dwipangga  sané mangkin mapungkus Ajin Gusti Ngurah Arya guru  pashantianné. Lénan tekén sawai milu pacentokan, Putu Sujani sareng dané  Gusti Ngurah Arya Dwipangga taler sawai ngayah ring pura sané ngaturang  pujawali. Sawai matemu, sawai ngayah, Putu Sujani sareng Gusti Ngurah  Putu Arya Dwipangga ngancan raket. Sawai kawalék, sabilang listrik mati,  miké idup. Tuah basa makulit, ané tusing liu nyidaang anak ngartiang,  sajaba sekaa shanti.
Ketut Kamandanu, tusing taén cenidra tekén kurenané ané  sabilang peteng luas mashanti. Ipun tusing taén némbahang, mapan  pashantianné ento mautama. Apabuin kurenané sawai ngayah ka pura. Ketut  Kamandanu masi liang nepukin kurenané sawiréh sasukat milu pashantian  strésné ngancan ilang. Kéwala seliwah unduké, Putu Sujani dadiné jatuh  ati tekén Gusti Dwipangga. Samulih uli pacentokan pashantian di PKB, ban  montorné Gusti Arya Dwipangga bedah. Maimbuh ujanné bales magrudugan.  Apang tusing ngilgil dingin, sang kalih laut matis di kubu, di tengah  cariké. Ditu lantas, Putu Sujani lan Gusti Dwipangga kalulut tresna  asih. Nganti Putu Sujani basangné misi. Suba sia bulan basangné gedé  nyantung, laut lekad raré luh. Ketut Kamandanu lan Putu Sujani cumpu  ngadanin raréné Putu Shanti. Mapan ipun ada sasukat Putu Sujani seleg  malajahin kakawin di sekaa pashantian. Uli sekat ento, Ketut Kamandanu  lan Putu Sujani kaukina Pan Shanti lan Mén Shanti. Sakadi bedaké tomplok  yéh, kéto rumasat liangné Pan Shanti tekén Mén Shanti. Pan Shanti  tusing nawang, pianakné ento tuah pakardin Gusti Arya Dwipangga.
“Apa saja tiang pianak babinjat, baan mémén tiangé orahanga  jat. Yén bogbog, sinah muan tiangé mirib i bapa. Né adi soléh, muan  tiangé mirib prarainné Ajin Gusti Ngurah Arya?”
saking: balipost.co.id
Friday, 6 January 2012
Subscribe to:
Post Comments (Atom)

No comments:
Post a Comment