Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Toko Online terpercaya www.iloveblue.net
Toko Online terpercaya www.iloveblue.net

Tuesday 21 June 2011

Lumut-lumut Watulumbang (127) : Maca Saru

Jagat Bhuwana Agung koné cara buku gedé. Uli di muncuk Sapta Lokané nganti bongkol Sapta Patalané bek koné misi tulisan kéné-kéto apa kadén. Ada tulisan bunter-buter cara matanai cara bulan. Ada tulisan mebucu-bucu cara bintang. Ada tulisan gobané sing magoba cara ambun cara gulem.

Kénkén, lakar baca ento makejang?

Kéto masih jagat Bhuwana Alité koné cara buku cenik. Sing masih telah-telah baan maca uli di tungtung ing rambut nganti tulisan ané ada betén telapakan batis. Ada tulisan majujuk. Ada tulisan nyungkling. Ada tulisan bah ngandang. Ada tulisan pasah. Ada tulisan démpét. Ada ané matumpuk-tumpuk. Ada ané samrag sabilang bucu. Bek koné jagat Bhuwana Alité misi tulisan apa kadén kéné-kéto.

Kénkén, lakar baca ento makejang?

Cara ngelah tuak abungbung. Sing telah ban nginem. Yén kutang pedalem. Omanang masem. Kéto koné tulisané, yén sing baca, sing memunyi. Yén sing mamunyi, sing idup. Yén sing idup, kema-mai awaké megrondotan ngaba tulisan mati.

Patuh cara saang tuh paselengkat-paselungkit ngebekin jalan ngentukin batis. Yén bisa ngidupang, ngendih apin saangé. Murub apiné, saang ané tuh dadi abu. Abun kayu dadi anggon ngilangang lengis ané nékét di peraboté. Abun tulisan dadi anggon bhasma. Yén rambuté magosok aji bhasman tulisan, madan maambuh. Yén muané mesiam aji bhasman tulisan, madan mesugi. Yén batisé kena bhasman tulisan, madan mebasuh. Apa ento maambuh, mesugi, utawi mabasuh yén sing mula mersihin awak?

Kéto koné dadiné yén saja bisa memaca. Maca mateges ngidupang aksara. Ngidupang aksara mateges ngendihang api. Ngendihan api mateges ngaé bhasma. Mabhasma mateges masucian. Masucian koné tetujon anaké mamaca.

Téori luung dingeh di kupingé. Lemuh kemikan bibihé ngomongang teori. Sing kéné sing kéto, kénkén carané mamaca?

Béh, ento petakon mabalik kuri adané. Mamaca ento pelajahan kelas nol di taman kanak-kanak. Yén maca “A” enggangang koné bunguté. Yén maca “U” bujuhang koné bibihé. Yén maca “M” enggepang koné bibihé.

Yén maca hanacaraka, hapalang malu tulisané, lantas mlajah ngamunyiang. Kéto yén maca tulisan di buku. Yén mara nawang hanacaraka, kanggoang maca lengkara i mémé nunu lélé. Yén suba nawang data(data) sawala, dadi maca lengkara Tulukin saang gedebong. Yén pelekutus aksarané suba tawang, dadi maca lengkara Tepuk api dong ceburin.

Lén koné yén maca tulisan di awak. Yén tulisan di buku tepuk ulian kedat, tulisan di awak tepuk ulian ngidem. Mabading koné kedat tekén ngidem. Yén maca tulisan di buku, munyiné pesu ka sisi uli di tengah. Yén maca tulisan di awak, munyiné pesu uli di tengah mapuliseran di tengah.

Awinan badingang koné malu kenehé. Sing perlu madingang buku, apabuin madingan gumi. Yén suba biasa madingang keneh, mara lantas muruk ngamunyiang aksara.

Maca aksara saru, sing dadi aji nelik. Maca aksara sing ngenah, sing dadi aji nengeng. Mamaca patuh cara mamancing. Mancing api nganggon panes, mancing bé maumpan bé, mancing suara aji suara. ibm. dharma palguna


saking: Balipost.co.id

Lumut-lumut Watulumbang (124) : Gedong

Apa krana adanina Gedong Batu? Apa ulian malakar aji batu, apa ulian dadi anggon tongos nyimpen batu luih? Nguda madan Gedong Wesi, apa krana malakar aji besi, apa krana dadi anggon tongos nyimpen sanjata sarwa wesi? Keto masih ane madan Gedong Sari, ulian malakar aji bunga, apa ulian tongos nyimpen sari-sari?

Kanggoang mara bisa ngaé patakon. Tondén bisa ngaé pasaut ané dadi pakidihang ka pasih. Makejang koné anaké ngelah Gedong Batu, utawi Gedong Wesi. Gedong Sari di tengahan awakné, kéwala liunan koné gedongné puyung. Apa lacur apa sugih adané yén ngelah gedong kéwala puyung?

Kanggoang awaké mara bisa bares makidihang patakon tekén anak sugih. Yén ada anak sugih demit makidihang pasaut, depang suba ia dadi dedemit. Awaké sugih liu ngelah patakon, patakoné jani dum, pang kadena sing demit.

Apa adan gedong tongos nyimpen mantra? Mantra ané kenken masimpen di Gedong Sari? Apa gedongé ento tenget tur makunci? Dija alih kunciné? Apa kunciné ento masih marupa mantra? Apa koné ané madan mantra pangunci? Kénkén carané muter kunci apang gedongé maampakan? Yén ilang simpenan mantrané yadiapin suba makunci di gedong wesi, dija tongos pelihné?

Liu enu patakon ané nyandang pakidihang tekén anak sugih. Patakon mula pakidihang, sing dadi simpen di gedong. Yén suba telah patakoné bakat pakidihang, celepang koné awaké ka tengahan gedongé. Sing dadi macelep ngaba patakon. Sing masih dadi ngaba pasaut uli di sisi. Yén gedong bek misi pasaut, sing buin dadi gedongé anggon nyimpen batu, wesi, sari.

Sing dadi maatehang. Sing dadi ramé-ramé. Sing dadi uyut. Nyilib-nyilib koné yén macelep ka tengahan gedong. Yén sing ngaba kunci, utawi yén sing bisa nganggon kunci, pragat getok-getok jelanan gedongé sambilang menganjali "Om Swastyastu".

Sing dadi manganjali gelar-gelur. Yén sing meampakan jelanan gedongé, buin getok-getok, buin manganjali. Kéto terus nganti maampakan jelanan gedongé, yén saget awaké aget.

Yén awaké sing aget, ulian karmané sing neked ditu, kanggoang dadi bedogol di arep jelanan gedongé. Ada bedogol masaput putih kuning. Ada bedogol lolohin. Ada bedogol ngejingit. Ada bedogol mapajeng.

Nguda buin ngetok jelanan, awaké suba di tengah? Kéto munyin anaké sugih. Badinganga satuané. Awaké lacur dadi paling. Awaké iteh ngetok-ngetok jelanan kadén awaké di sisi, sabilang peteng ngantosang jelanané maampakan. Sing tawang yén awaké koné suba madan di tengah. Uli di tengah ngetok-ngetok, pantes sing ada ané ngampakang jelananané. Lakar nguda ngetok jelanan yén awaké suba di tengah?

Lacur adané yén sing ngeh tekén awak padidi madan jelanan. Nguda awaké uli di tengah ngetok-ngetok ka sisi. Ané ngetok awaké, ané ningehang masih awaké, ané ngampakang jelanan masih awaké. Ané madan gedong sari masih awaké. Sugih adané yén suba ngeh.

Sukeh ban ngresepang. Awak mula sing biasa ningeh munyi tan pasuara. Sing tawang dija bongkolné dija tangguné. Sing nyidang nugtug. Sing bakat baan nuduk. Jani dingeh jani ungsap. Kadén ngerti, pelih baan nampi. Sastra lantas orahang sing dadi anggon. ibm. dharma palguna


saking: BaliPost.co.id

Lumut-lumut Watulumbang (123) : Mabaju Agama

Ngalahang anak mabaju dekil, lawan koné aji mabaju kedas. Ngalahang anak mabaju kedas, lawan koné aji sing mabaju. Ngalahang anak sing mabaju, carané aluh, depin koné runguanga!

Péh, nyén ngelah ilmu baju ento?

Nyén kadén. Nak cara angina. Dingeh munyiné sing tepuk gobané. Ngalahang sameton ring dharma-politik sing perlu maperang cara di Baratayuddhané. Cukupan koné nganggon ilmu baju.

Perang cara janiné koné perang baju. Ada perang makekeh-kekehan boong baju. Ada perang mategeh-tegehan lengen baju. Ada perang aéng-aéngan warnan baju. Nganti ada perang pada-pada ngelés baju. Ngelés baju sing patuh tekén malalung.

Liu enu jurus baju ané mungguh di munyin anginé. Baju ané paling luih koné baju masikut sastragama. Sangkané ulian baju sastragamané ento, liu anak bisa kecag-kecog cara semal. Buin mekecog ka agama, buin makecog ka potilik, buin makecog ka budaya, buin makecog kija kadén. Nguda kéto?

Sastragama tenget, kéwala liu anaké makita kema. Yén suba liu anaké kema, ramé tongos ané madan sastragama ento. Ilang tengeté ulian bes ramé. Ané rahasia dadi cara omongan di peken. Mula saja liu anaké demen ngomongan ané tenget-tenget. Apabuin ané ngomong dueg mabanyol, ané rahasia dadi kakedékan.

Mula baju sastragama nekepin ané polos-polos di awaké, kéwala sing bisa nekepin ané pengit-pengit. Sing ada baju bisa nekepin bo. Mawinan liu politikus-agama ulung magelebug cara léak kena Aji Kreket. Aget sing dadi kelidin, suud dadi politikus balik ngurus agaman anak liu. Aluhan koné ngurus agama, sawiréh warnan agamané jani suba seragam cara baju.

Apa agamane ento yen sing mula bajun-awak. Sing beda teken politik ane mula saja baju. Keles baju agama, saluk baju politik. Embus baju politik, anggon baju agama. Suba biasa kéto uli pidan nganti jani. Awinan kuangan yen awake ngelah baju tuah abesik. Idup cara jani perlu ngelah baju lénan. Yén sing laku di politik apang bisa macelep ka agama. Kéto masih yén suba med ngitungan agaman anak, apang bisa maceliak-celiuk ka jagat warna-warni.

Yén mula sajan-sajan sing ngelah baju, bajun anaké silih. Jeg saluk. Agamawan mabaju politik suba biasa. Politik mabaju agama suba lumrah. Cara di satuané, raksasa bisa nganggon ketu. I Cangak bisa mabaju putih kuning. Cara di drama gongé, nak buduh bisa dari raja, madan raja buduh.

Sujatiné keneh manusané ané maputer-puter. Kéwala jagat pelihanga. Ento orahanga pailehan gumi. Kéto bédanyané yén melihang gumi. Guminé sing bisa masaut. Yén manusa pelihang, ia bisa puik. Bisa dadi musuh. Bisa ada perang babad. Bisa ada perang sastra. Perang dresta. Perang kemulan.

Suba lantas keto, satua masih pelihanga. Orahanga satuané mabading, sing nganut jaman. Baju orahanga luihan tekén kulit. Kulit cara luihan tekén daging. Daging cara luihan tekén tulang. Tulang cara luihan tekén sumsum. Sumsum cara luihan tekén bolong. Bolong luihan tekén puyung.

Melah-melahang nuduk munyi, pang sing pelih ban ngresepang! Melah-melahang negak pang sing belus jité. Sing joh politik tekén agamané. ibm. dharma palguna

saking: BaliPOst.co.id

Lumut-lumut Watulumbang (122) : Tungked Kéwala

Ada Topéng Tua, kéwala sing matungked. Ada sulinggih muda, kéwala liu ngelah tungked. Ada Kaki Tua, batisné kéwala tungked. Unduk apa né? Né unduk tungked kéwala.

Taén mabalih Topéng Tua? Topéng Tua ané paling tua sing nganggon tungked. Srandang-sréndéng pajalané. Angsur-angsur angkihané. Sabilang bucu marérén. Kéwala anaké mabalih demen atiné. Sing ada né ngenjuhin tungked.

Topéng Tua saja-saja gama tua, yadiapin sing maciri aji tungked. Mirib ento krana, orahanga Topéng Tua sing taen kelangan tungked. Mula saja keto, anaké sing taén kélangan apa ané sing akuina gelah. Dija ada nak sing ngelah tungked kélangan tungked?

Lén yén sulinggih. Ané madan sulinggih anak ané ngelah linggih ané luih. Tungked sing patuh tekén linggih. Tungked ento srana anggon majujuk utawi majalan. Linggih ento tongos negakang jit.

Yén sulinggihé mejujuk utawi majalan, ia ngaba tungked. Yadiastun sulinggihé ento kari anom, kari siteng, kari mabayu walaka. Langah ada sulinggih ngelah tungked abesik. Liunan sulinggih ngelah tungked lebihan tekén dadua. Yén sulinggihé luas muput, sing liu ngaba tungked, kéwala abesik. Tungked ané lénan simpena apik cara koléksi.

Yén sulinggih ngaba tungked, ento suba biasa uli pidan nganti jani. Mirib nganti bin mani buin puan sulinggihé tetep ngaba tungked. Ngaba tungked artiné sing patuh tekén nganggon tungked. Ada ané ngaba tungked aji nenteng. Ada ané ngaba tungked aji nyepit di lengené. Langah ané seken-seken ngangon tungked.

Sulinggihé majalan di malu. Pangiringné di duri. Pamargin sulinggihé mantep. Cokorné kari siteng. Angkihané mapranayama. Bayuné gedé. Peliatné cara mawibawa. Kipekané sada baat. Mirib ento krana tungked sulinggihé liunan cara tongkat komando. Sangkané ada baos, cara sulinggih kélangan tungked! Mula saja koné taen ada sulinggih kélangan tungked. Mula apa ané gelahang ané lakar ilang. Kéwala yén ada sulinggih ateken lambang, utawi sulinggih matungked sastra, sing bisa nak lén ngamaling tungked sastrané ento.

Tungked Sastra koné ané lakar ngatehang sulinggih majalan ngojog sangkan. Sing ada koné paran lénan tekén sangkan. Tegesné, uli dija pidan awaké teka ka guminé, kema buin awaké mulih. Ada jalan beneng. Ada jalan maputer. Ané beneng cara semat. Ané bunter cara tamas.

Yén I Kaki Tua lén buin. I Kaki Tua saja-saja matungked. Tungkedné saja-saja cara batis. Yén sing matungked, sing nyidang I Kaki Tua majujuk. Apabuin lakar majalan. Apa buin lakar malaib. Sangkané ada baos, tungkedé anggon gegisian. Sing nyandang buin raosang kénkén yén I Kaki Tua kélangan tungked. Kénkén idupé tua yén sing ngelah gegisian.

Unduk apa né? Yéh buin Pak matakon. Né unduk tungked! Ada topéng tua kéwala sing matungked. Ada sulinggih muda kéwala liu ngelah tungked. Ada Kaki Tua sing lénan batisné kéwala tungked.

Ané madan tungked kéwala ento ané baosanga ateken lambang. Dadi masih orahang gegisian Kaki Tua. Nak saja, yén sing magisian srandang-sréndéng awaké tua. ibm. dharma palguna

saking: BaliPost.co.id

Lumut-lumut Watulumbang (121) : Sing Ulian Sing

Lekad dadi macan apang cara macan. Sing dadi macan milu-milu vegetarian cara sampi. Yén macan milu vegetarian, ilang taksun macané, taksun sampiné masih sing bakat. Nak mula sing ada macan mataksu sampi.

Kéto masih lekad dadi sampi apang cara sampi. Sing dadi sampi milu makeruyuk. Yén ada sampi makeruyuk, ilang taksun sampiné, taksun manuk masih sing bakat. Mula sing ada sampi mataksu manuk.

Kéto masih dadi katak apang cara katak. Sing mataksu yén katak milu magriyengan cara Tamulilingan. Bojog apang cara bojog. Sing mataksu bojogé yén bareng ngaé umah cara kedis Mayar.

Béh! Béh! Béh! Aluh ban nuturang. Sukeh yén jalanin. Lekad dadi panak macan bergaul ajak panak sampi. Demen atiné orahanga bisa mabrata. Sing kena bé matah, ten keni daging lebeng. Pragat ngutgut don-donan cara buron maraga putus. Enduk lantas bayun macan-awaké. Bunguté enggep cara monabrata sing ngomong-ngomong. Wibawan calingé sing ngenah. Kukuné kepud. Mata ané galak makunang-kunang cara sentir kuangan lengis. Alas wayah orahang sunya. Teka maling bakat sambut aji “om swastyastu”. Malingé magedi “om shanti shanti shanti” panganjaliné. Ngik-kik malingé kedék nepukin macan masaput putih kuning cara sulinggih. Macané sing taén ngeh. Sabilang wai méditasi, nunggalang bayu sabda idep. Kenehné ngalih kalepasan, apang énggal suud dadi macan, tur énggal dadi sampi.

Cecirén apa to yén ada macan vegetarian? Yén guminé orahang cara buku, sinah macané ento pelih mamaca. Yén pelih ban maca, sinah pelih ban ngresepang. Yén pelih pangresep, dija ada unduk beneh di pajalané?

Pelih mamaca patuh tekén pelih paurukan. Iwang paurukan patuh tekén pelih milih guru. Jelék dadiné yén pelih milih guru. Luungan depin muruk kéné-kéto, yén sing nepukin guru seken-seken. Apang sing cara macan maguru ka sampi. Sampi maguru ka paksi. Paksi maguru ka lelipi. Lelipi maguru ka bikul. Bikul maguru ka macan. Guru sing pelih, muridé pelih milih.

Béh! Béh! Béh! Aluh ban nuturang. Sukeh yén jalanin! Jani saja ada sampi mekeruyuk cara manuk. Saja ada macan mabrata cara sampi. Saja ada bojog ngelah umah cara Mayar. Mula saja ada soroh bhuta makita dadi jlema. Mula saja ada soroh jlema makita dadi déwa. Di satuané liu para déwa makita tuun ka mercapada dadi jlema. Mula saja koné ada ileh-ilehan buka kéto.

Apa gunané nawang pelih, yén sing karuan lakar nepukin beneh? Yén macan mabrata orahang pelih, sing karuan macan ané sing mabrata beneh. Yén sampi mekruyuk pelih, apa saja sampi ané ngembék beneh? Yén bojog ngaé sebun orahang pelih, apa saja bojog ané kecag-kecog di punyan kayuné ento beneh?

Kénkén, suba bingung kenehé? Suba tepuk ané sing ngenah? Nak sing ulian magama lakar nepukin Widhi, sing masih ulian sing magama. Sing ulian rajin mabakti madan bakti, sing masih ulian sing taén mabakti. Kéto masih, sing ulian madingang ané pelih lakar tepuk beneh. Cutet kidemang matané. Dabdabang angkihané. Yén tepuk macan meditasi, liwatin. Yén dingeh sampi mekeruyuk, bongolang kupingé. Yén tepuk bojog ngaé sebun, depin runguanga. Yén saget tepuk goban awaké padidi, ento telektekang! [ibm. dharma palguna]*

saking: BaliPost.co.id

I Kedis Perit Mayah Utang

Olih Ida Madé Giur Dipta

Caritayang mangkin buron madan I Rasé sedek sedih ngungun tan painganan ngeling ia di tengahin jebag tan prasida pesu. Derika lantas ia nyelsel awak bes kedropon mara mangguhang bareng woh-wohan harum manis ané kepasang olih I Juru Boros. Lantas ia tan sumanangsaya kedroponan macelep kejebag inucap, mara ombesa woh-wohan inucap lantas makleseg kuri jebagé tan nyidayang ia pesu. "Sing buungan suba i déwék lakar mati anggona lawar miwah saté tekén Juru Boros ané ngelahang jebagé," kénten kaengan I Rasé sambilanga sedih.

Tan dumadé ada kedis kaliwat cenik madan I Kedis Perit, tangeh ia tekén kasedihané I Rasé. Lantas I Kedis Perit nesekang matinggah di duur jebagé. "Uduh kedis Perit kakéné lacuré tepukin icang, olasin ja tulungin icang apang buung icang mati. Yén prasida, kapiolasan Nyainé Kedis Perit lakar sing engsapang icang, lakar aba icang kanti mati, dumadak manian prasida icang mayah utang," raos I Rasé ngasih-asih saha ngetélang yéh mata. Kangen kenehné I Kedis Perit saha masaut ''Apa nyén kéto icang, suba tawang awak icangé kakéné cenik, kénkénang icang mapitulung kéné bakuh jebagé ené," pesaut I Kedis Perit. Jani kéné ja malu, I Kedis Perit nglanturang ngomong. "Baang icang galah ajebos, icang nu mapaitungan ajak timpal-timpalé." Lantas ia malecat makebur ngalih timpal-timpalné, ditu lantas ia ngadakang parareman ngarikrik daya winaya pacang mapitulung teken I Rasé.

Sawetara mekeloné apanalikan buin I Kedis Perit teka saha ngajak timpal-timpalne penyatusan liuné. Drika lantas I Kedis Perit ngomong ''Nah jani icang ajak timpal-timpalé makejang lakar mapitulung. Sakéwala cai patut nuutang pituduh icangé. Bin ajebos ajak makejang timpal-timpalé pacang meju mejunin Cai, tanggeang bon tain icangé ané berek. Yén pradé teka tukang boros ané ngelajang jebagé, kidemang matané tales angkihané apang cara buron mati. Nyak buka kéto," kasaurin nyak baan I Rasé. Drika lantas kedis perité ané panyatusan liunné mekejang meju mesuang tai ané mebo berek mejunin I Rase. Disampuné mekejang kedisé mekeber budal.

Caritayang mangkin I Tukang boros, nyagjagin pepasangan jebagané tepunika misi rasé malingkuh mati saha mebo berek pesan. "Beh sepanan i déwék nyagjagin, raséné mirib suba mekelo mecelep kanti mati kanti mauled mebo bengu," kénten keengan I Tukang boros sambilanga ngelésang tali jebag mukak kuri jebagé. Sada mecek cunguh I Tukang boros ngedeng mesuang I Rase kagelétakang di tanahé. I Rasé marasa déwékné sampun diwangan jebag lantas ia nyerejet angun saha malaib. I Tukang boros makesiab saha nyelsel tur ngomong buka kéné, "béh beburoné bisa nayanin i manusa," kaengan ipun. I Rasé buung mati, buung kedading lawar miwah sate sangkaning pitulung I Kedis Perit.

Gelisin satua kasuén-suén I Kedis Perit lantas nepukin kasungkawan sedih. Ané ngawanang, duaning panakné papitu bulunné mara tumbuh kumajaum di sebunné nongos di tengahin carik utawi sawah ané padinné ampun wayah. Anaké manyi ngalap pada ampun ngawit tuun sinah pacang tepukina panakné I Kedis Perit baan naké manyi, pastika pacang kaejuk kagoreng kanggon timpal nasi mapan panak-panakné I Kedis Perit déréng nyidayang makeber. Indiké nika ané kapidartayang olih I Kedis Perit teken I Rase. I Rase milu sedih tekén parindikan ané tepukina teka I Kedis Perit. "Nah Nyai da kéwéh, icang lakar mapitulung, inget icang mutang urip tekén nyai jani icang lakar mayah utang,"raosné I Rasé.

Caritayang mangkin ri kala anaké iteh manyi ngalap padi, drika lantas I Rasé ajak timpalne telung diri éwér ngédéngang déwék tekén tukang panyine. Buung ajaka mekejang manyi morosin I Rase kanti sanja. Kenten kawéntenané sabilang dina ngerigtig kanti pitung dina dereng lantas teked manyi di tongos sebuné I Kedis Perit. Tan dumadé ampun pitung dina sambrag bulun panakné I Perit mekejang nyidayang pada mekeber mekejang matinggah di punyan tiingé di sisin sawah paek tukad. Umung tur uyut munyin ipun kaliwat lega, ané pinih lega tuah méménné I Kedis Perit duaning mekejang panakné selamet buung kagoreng anggona timpal nasi tekén tukang panyiné.

Kénten daging satuané niki pinaka imba tur sipta majeng i manusa. Patut saling tulungin sampunang nyapa kadi aku "mati iba idup kai".

saking: BaliPOst.co.id

Lumut-lumut Watulumbang (117) : Ageté Sing Dadi Kelidin

Kéné suba ageté lekad dadi jlema. Mara némblés ka guminé suba ngelah guru. Patpat liuné. Ada madan guru rupaka, guru swadhyaya, guru wisésha, ada ané madan guru pangajian. Nto mara ané patpat. Ada masih guru lénan. Guru kéné. Guru kéto. Sujatiné liu sajan ada guru. Sing kena ban meték.

Kéné suba ageté dadi jlema. Ulian liu ngelah guru, sing ada petakon sing ngelah pesaut. Makita nawang ané ada di tengahan basang guminé, ada guru ané nututurang indik buka kéto. Makita nawang isin langit ané duuran tekén langit paling duur, ada guru ané nuturang unduk ento. Apa buin? Yén makita nawang kénkén pajalan atma di subané mati, kénkén di neraka, kénkén di suargan, kénkén yén buin lekad dadi jlema, dadi buron, dadi entik-entikan, makejang ento guruné bisa nyautin.

Kéto ageté dadi jelema, yén bisa matakon sinah maan pasaut. Sing ada ané sing sambatanga tekén guruné. Uli dakin kukun gumatat-gumitit nganti tungtung rambut Betara Siwa ada koné satuané. Ada koné pangupakarané. Uli di kenyung manis widyadara-widyadari nganti dukan Betara Guru ada koné pula-pali, induk-unduk, tata-titi, lan dudonan panebusanné.

Kénkénang sing aget, makejang pangenahé suba pragat di tutur guruné. Hidup sing buin liu berpikir. Tinggal majalan dogén. Jelé-melah, aget-lacur, suka-duka, suba ada koné ané ngitungang. Bathara uning makejang. Makejang uningina tekén Ida. Yadyapin awaké nongos di bucun Afrika, di muncuk Kutub Utara, di dasar sagara Atlantik, tawanga koné jelé melah awaké.

Ento madan aget. Aget sing dadi tagih, sing dadi kelidin. Kéto yén liu ngelah guru. Yén di ilmu-bahasané, guru marti ‘baat’. Liu ngelah guru patuh artiné tekén liu ngelah pabaat. Ulian liu ngelah pabaat, sing koné pajalan batisé cara ngambang di ambun. Ulian ada pabaat, batisé tekek koné maenjekan di tanahé. Sing keles-keles batisé uli di tanahé. Orahang lantas awaké nunggal sareng ibu pertiwi.

Tongos guruné ba duur. Duur bahu. Duur sirah. Orahanga lantas pajalan idupé buka negen utawi nyuun cokor guru. Ento masih madan aget. Aget ngelah tetegenan. Aget ngelah sasuhunan. Yén sing ngelah sasuhunan, mirib keles sirahé uli di baongé ampehang angin, ulian terasé ingan cara kapas.

Ngancan baat ngancan ngenjek tanah. Ngancan liu ngelah guru ngancan énggal tepuk tanahé, ulian nguntul, ulian baat. Mirip idupé cara perahu. Pang sing ngambang kema mai ampehang angin, lantas isinin pabaat. Guru anggon pabaat.

Nguda ngancan makelo ngancan liu ada guru? Ada guru kéné ada guru kéto. Buka ageté sing dadi kelidin, guruné masih sing dadi kuangin. Sing koné melah élog-élogan idupé yén bedik misi guru. Kema mai lantas ngalih guru. Ané sing pantes, paksa anggon guru. Ané suba pantes kutang, laut suun kema mai. Persis cara nyuun perahu menek gunung.

Ageté sing dadi kelidin. Guru sing dadi tungkasin. Baaté sing dadi sing tegen. Lakar kija negen guru? Sing nyandang nto sautin. Patakoné nto patuh koné cara gegodan apang buung koné awaké bakti ring guru. Yén sing bakti sinah awaké kena guru bendu. Patut maguru piduka. Sing perlu nakonang tetujon. Wacanan guru cutet jalanin. Ditu koné rasa baaté dadi ingan. Yén suba masa ingan, buin alihang déwéké pabaat. Kénkén dadiné yén makejang jelemané dadi gurun jagat? [ibm. dharma palguna]


saking: BaliPost.co.id

Lumut-lumut Watulumbang (116) : Jit

Apa madan Jit? Yén ada nak Bali sing nawang jit, satua wayang anggon ngorahin. Ada koné anak sakti madan Indrajit. Manut kamus basané, Indra-jit ento tegesné sang sané medal utawi tedun saking Indra. Jit marti sané ngamedalang, utawi sané nedunang, utawi sané mesuang.

Yén arti jit cara basa Bali, sing perlu buin mukak kamus. Sinah suba mekejang anak Baliné nawang apa ané madan jit. Upaminipun jit panak, jit kurenan, jit timpal, jit toris. Kéwala langah ané nawang kénkén goban jitné padidi.

Nguda nganti jit padidi sing tawang? Yén ada anak matakon kéto, kéné abeté nyautin. Jit ento tenget tur rahasia. Aywa wera. Sing dadi sabilang anak orahin. Sing dadi ngawag-ngawag ngédéngang jit. Apabuin nunggingang. Tan siddhi phalania.

Nguda kéto? Nak mula kéto! Bedikin matakon. Apang sing cara I Bungkling, dueg matakon dogén. Yén ia balik takonin, sing taén ngelah pasaut ané beneh. Munyin timpalné sing taén baanga ulung ka tanah. Mara ngomong akatih prajani cemésa, cara main bulu tangkis. Anak cara Bungkling nyandang segsegin cunguhné aji mako, apang iteh kerjang-kerjing cara kéna setrum.

Satuané baca-baca. Isin satuané pineh-pinehin. Mula di satuané tongos anak ngomongan soroh jit. Yén di pura ngomongang jit, orahanga ngeletehin kahyangan. Yén ngomongan jit ri kala pasamuhan para istri, orahanga pelecehan seksual.

To krana, paling melah daging satuané jani omongang. Apang kadéna dueg. Apang kadéna masastra. Yadiapin masa tekén jité belus cara negakin gedebong biu batu.

Mirib nto krana, nyén ané demen masastra, sinah sai-sai ia negak. Kapah-kapah ia bangun. Kapah-kapah ia pesu. Boya ulian teleb méditasi ngregepang kéné nguleng kéto, mirib ulian masa tekén jitné belus.

Negak alus ipun malinggih. Apa ané malinggih yén sing mula jit. Jit ané kénkén madan malinggih? Sing ada lénan tekén jit ané tenget tur jit ané rahasia nto.

Mawinan orahanga tenget tur rahasia, jité ento koné ané madan sagara rupek di awaké. Ada masih ané ngorahang di jité ada padma-cakra nguntul. Kéwala yén idup koné padma-cakrané ento, jeg prajani nuléngék marep menék. Kelopakné mekar cara jerijin pragina lakar masolah.

Sing tawang apa adan sasolahané, yén sing bakat pabalih nganti pragat. Liu koné anaké buung nyolahang igel-igelan jit, ulian uli ditu koné pesu panes mahabara. Cara lakar puun koné awakné ulian panes di jité nto.

Mirib saja panesné sing kodag-kodag. Satua nuturang di jité koné mapunduh apiné makejang: uli api ané ada di telapan batis, terus menék, nganti api ané ada di tengahan entudé dadua. Anaké ané nawang, laut nyimpen panes apin jité ento di pungsedné. Ingan koné ia kema-mai ngaba jit.

Mirib ento krana, soroh jit utawi silit baosanga tenget tur rahasia olih para yoginé. Jit punika maka dasar yoga. Mula uli di jit kone sarin-yogané majalan menék-menékang. Mula uli di jit ampas yogané majalan nuun-nuunang. Ané menek ngojog Bapa Akasa Nirmala Shunya, ubun-ubun pamedalané. Ané tuun ngojog Ibu Prthiwi-Sarwatattwa, Sagara Rupek pamedalané. Sulinggih adané anak ané ngelah tegakan luung. Ulian tegakané luung, jitné tis. [ibm. dharma palguna]

saking: BaliPost.co.id